Schrijven om te onthouden – Opening expositie Leystroom

Wat. Een. Week.

Na maanden bezig te zijn geweest met het ouderen project voor BredaPhoto was het afgelopen week de week van de openingen.In april en mei scharrelde ik samen met mijn camera regelmatig rond in verzorgingstehuis de Leystroom in Breda. Het thema hier was “zelfredzaamheid”. Wat kan een oudere nog zelf? En wat kan een dementerende oudere nog zelf? Van zelf je veters strikken tot een sigaretje opsteken. De kleine dingen waren enorme uitdagingen.  Zo afhankelijk zijn, zo blij kunnen zijn met iets kleins. Het maakte dat er tranen over mijn wangen liepen toen ik naar huis fietste, de eerste keer.

Samen met Cora van Peer, de vrijwilligster vanuit BredaPhoto en Amy van de Leystroom, zochten we naar dingen die de ouderen nog konden. Zelf mochten ze ook een foto maken. Dit resulteerde in het feit dat ik zelf met enige regelmaat terug te vinden ben in de huidige expositie. (haha!) Ik wilde de uiteindelijk expositie een beetje huiskamer-achtig maken. Sfeervol. Naar aanleiding van alle fotolijstjes die ik tegenkwam in de kamers van de ouderen. Ik besloot mijn foto’s op verschillende formaten te laten drukken en de foto’s die de ouderen hadden gemaakt in te lijsten. Samen vormen zij nu een collage aan de muur.

Afgelopen donderdag was het dan eindelijk zover. De feestelijke opening. Alle oudjes hadden we verzameld in de eetzaal. Een voor een kwamen ze binnenschuifelen.

“Goeiemiddag mevrouw X, weet u nog wie ik ben?”.
– Al sla je me dood kind
“Ik ben de fotograaf! Weet je nog?”
– Och ja, leuk!

“Dag meneer! Hoe gaat het met u?”
– Wie ben jij? Wa ziede gij dr uit!
” Ik ben Ilse, de fotograaf, we hebben samen de foto’s gemaakt, weet u nog?”
– Nee.

Ik glimlachte. De ene oudere is de andere niet. Dat bleek maar weer. Maar allemaal hadden ze het naar hun zijn. Ruud, de directeur van de Leystroom hield eerst een praatje. Daarna was het woord aan Geert van Eyck, curator van BredaPhoto. Als laatste mocht ik vertellen over mijn avonturen met de ouderen. Terwijl ik aan het praten was begon een van de ouderen, die we met bed en al naar binnen hadden gereden, te zingen: Jalalalalaaa! Lalalalaaa! Ik denk dat ze het naar haar zin had. Samen met een mevrouw zou ik de expositie gaan openen. Ze moest met een schaar een stuk papier doorknippen dat voor de ingang gespannen was. “Gaat u met me mee mevrouw?” vroeg ik. “Ja, maar dat kan ik toch helemaal niet!” zei ze. “Tuurlijk wel” zei ik, “u zei ook dat u geen accordeon kon spelen, maar toch fotografeerde ik u al spelend op de accordeon!” Ze moest giechelen. Niet veel later knipte ze vol overgave het papier door. De expositie was geopend!

Wat volgde waren heel veel bijzondere reacties. De ouderen herkenden zichzelf op de foto’s. Sommigen herinnerden zich ineens weer dat hij gemaakt was, anderen niet. Een van de bewoners was zo enthousiast dat hij maar bleef wijzen en lachen. Hij vond het fantastisch en ik daardoor ook..

Een van de bewoonsters had hetzelfde bloesje aan als op de foto en moest daar erg om grinniken. Ze vond alleen de foto met de camera voor haar gezicht heel lelijk. Wat was dat voor ding voor haar hoofd?! Een andere bewoner kwam naar me toe in zijn rolstoel. “Ik heb toch een vraag aan jou” zei hij. “Vertel!” zei ik. “Ja, hoe kan het nou dat die beelden zo stil staan?”
Toen heb ik maar even uitgelegd dat het geen televisies aan de muur waren. Ondertussen was er een mevrouw naar me toe komen wandelen met wie ik die middag een ijsje was wezen eten. “Wat vindt u ervan?” vroeg ik. “Nou”, zei de mevrouw terwijl ze verdrietig keek. “Ik sta er helemaal niet op!”

De arme mevrouw deed twee jaar geleden wel mee, en dacht dat ze er nu ook wel weer bij zou hangen. Gelukkig vond ze het verder wel mooi. Het meest bijzondere en emotionele moment was denk ik toch toen de familie binnenkwam van een mevrouw die drie weken voor de opening was overleden. Een mevrouw die veel indruk op mij had achtergelaten met haar vrolijkheid en gekletst. Vlak nadat ik haar fotografeerde is ze heel hard achteruit gegaan. Het was heel erg bijzonder om haar laatste gezonde dagen te hebben mogen fotograferen.

Foto’s: Ron Magielse